Ιστορικό Αρχείο Κρήτης

Το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης αποτελεί μια από τις αρχαιότερες αρχειακές Υπηρεσίες της χώρας. Ιδρύθηκε στα Χανιά το 1920, ύστερα από απόφαση του τότε Γενικού Διοικητή Κρήτης, σήμερα είναι Δημόσια Υπηρεσία, αποκεντρωμένο Τμήμα – Παράρτημα των Γενικών Αρχείων του Κράτους και υπάγεται απ’ ευθείας στο Υπουργείο Παιδείας.

Συνολικά, περίπου 1.000.000 ιστορικά έγγραφα φυλάσσονται στο Αρχείο. Μεγάλες ιστορικές συλλογές όπως η επίσημη αλληλογραφία των Κρητικών Επαναστάσεων, πολλές ιδιωτικές συλλογές Επαναστατών και άλλων εξεχόντων προσώπων, το αρχείο Κρητών Αγωνιστών, τα αρχεία της Τουρκικής Διοικήσεως Κρήτης, του Κεντρικού Μεταφραστικού Γραφείου Κρήτης, της Κρητικής Πολιτείας, και της Γερμανικής Κατοχής, φιλοξενούνται στο Αρχείο. Παράλληλα με το αρχειακό υλικό που διατηρεί, το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης έχει δημιουργήσει μουσειακό ιστορικό και λαογραφικό τμήμα. Στην πρώτη αίθουσα του μουσειακού τμήματος εκτίθενται προσωπικά ενθυμήματα του Εθνάρχη Ελ. Βενιζέλου (το γραφείο και η καρέκλα του, η πολυθρόνα του, το πιεστήριο και τα γραμματόσημα του Κινήματος του Θερίσου, έγγραφα και φωτογραφίες, το πιστόλι του, διάφορες εκδόσεις, κ.α.).

Υπάρχουν ακόμη αίθουσες αφιερωμένες στους Κρητικούς Αγώνες, στην Κρητική Πολιτεία, στην Μάχη της Κρήτης και στην Αντίσταση των Κρητών. Αλλά και το λαογραφικό τμήμα προσφέρει στον επισκέπτη μια πλούσια εικόνα ενός Κρητικού σπιτιού (αργαλειός, έπιπλα, κεντήματα, χειροτεχνήματα, κ.α.). Σκοπός και αποστολή του Αρχείου είναι η περισυλλογή, διάσωση, ταξινόμηση και διαφύλαξη των πάσης φύσεως αρχείων και κειμηλίων που αφορούν στην Ιστορία της Κρήτης, τα οποία και θέτει, χωρίς περιορισμούς, στη διάθεση των ερευνητών, μελετητών και επισκεπτών αυτού.